หมอใช้เกณฑ์อะไรในการแบ่งคนไข้ว่าต้อง คุมอาหาร ใช้ยาปากกา หรือผ่าตัดกระเพาะไปเลย

การประเมินค่า BMI (ดัชนีมวลกาย)

• BMI < 23 : หมอจะแนะนำให้คุมอาหารและออกกำลังกายโดยเฉพาะค่ะ
• BMI 23–24.9 : จัดอยู่ใน “น้ำหนักเกิน” หมอก็ยังเน้นคุมอาหาร-ออกกำลังกายเป็นหลัก หากมีโรคร่วม เช่น เบาหวาน ความดัน อาจพิจารณาเรื่องยาในบางราย
• BMI 25–29.9 : จัดเป็น “ภาวะอ้วน”
  • กรณีนี้ถ้าคุมอาหาร-ออกกำลังกายไม่สำเร็จ หรือเริ่มมีโรคแทรกซ้อน (เช่น ไขมันในเลือดสูง, ความดัน, เบาหวาน) หมอจะพิจารณายาปากกาลดน้ำหนักร่วมด้วยค่ะ
• BMI ≥ 30 : เป็น “โรคอ้วน”
  • ถ้าคุมอาหารกับออกกำลังกาย หรือยาปากกาไม่ได้ผล หรือคนไข้มีโรคประจำตัวควบคุมยาก เช่น DM, HT, OSA
    หมอจะเริ่มพูดถึงตัวเลือกอื่น เช่น การใส่บอลลูนในกระเพาะหรือผ่าตัดกระเพาะ

การเลือกรูปแบบการรักษา

1.แบบไม่ใช้ยา (Lifestyle Modification)

• เหมาะกับคนไข้ที่ BMI ยังไม่สูงมาก และยังไม่มีโรคร่วมรุนแรง
• หมอจะแนะนำอาหารสุขภาพ ควบคุมแคลอรี่ เพิ่มกิจกรรมทางกาย
• หมอจะช่วยวางแผนและติดตามผลใกล้ชิด

2.การใช้ยาลดน้ำหนัก (เช่น ยาปากกาฉีด)

• แนะนำสำหรับ BMI ≥ 25 (หรือ BMI 23+ ถ้ามีโรคร่วม)
• คนไข้ควรลองคุมอาหารและออกกำลังกายก่อนอย่างน้อย 3–6 เดือน ถ้าไม่ได้ผลถึงจะพิจารณายา
• หมอจะสอบถามโรคประจำตัว ยาที่ใช้ ปรึกษาเรื่องผลข้างเคียง และวางแผนติดตาม

3.การทำบอลลูนในกระเพาะ (Intragastric Balloon)

• เหมาะกับคนไข้ BMI 27–35 ที่ไม่อยากหรือยังไม่เหมาะกับการผ่าตัด
• เหมาะกับคนไข้ที่ลองวิธีอื่นแล้วไม่ได้ผล
• เป็นวิธีที่ช่วยลดน้ำหนักโดยทำให้กินได้น้อยลงจากการอิ่มเร็วขึ้น

4.การผ่าตัดกระเพาะ (Bariatric Surgery)

• เหมาะกับคนไข้ BMI ≥ 35 หรือ BMI ≥ 30 ที่มีโรคร่วมรุนแรง (เช่น เบาหวาน, OSA, ความดัน)
• กรณีที่ใช้วิธีอื่นแล้วยังควบคุมน้ำหนักหรือโรคร่วมไม่ได้
• หมอจะปรึกษาร่วมกับทีมสหสาขาวิชาชีพ

ปัจจัยอื่น ๆ ที่หมอจะดูด้วย

• สุขภาพจิตและความพร้อมของคนไข้
• โรคประจำตัว ยาที่ใช้ประจำ
• งบประมาณและความสะดวกของคนไข้
• ความคาดหวังเรื่องการลดน้ำหนัก

กินไม่หยุด กินดึก นึกอยากกินตลอดเวลา ปกติไหม

หมอขอตอบในเชิงพฤติกรรมนะคะ ถ้าคนไข้มีอาการ กินเยอะ กินไม่หยุด ไม่อิ่มง่าย แถมรู้สึกควบคุมตัวเองไม่ได้ แม้จะพยายามแล้ว และกังวลว่าอาจจะเป็นโรค “กินไม่หยุด” หรือไม่ หมออยากให้ทราบว่ามี “ภาวะทางจิตเวช” ที่เกี่ยวกับการกินอยู่ค่ะ เช่น

Binge Eating Disorder (BED)

เป็นโรคกลุ่มหนึ่งในความผิดปกติของการกิน (Eating disorder)

• ลักษณะคือ “กินมากผิดปกติในช่วงเวลาสั้น ๆ”
• ควบคุมตัวเองไม่ได้ขณะกิน หรือรู้สึกผิด-ละอายหลังจากกินแล้ว
• กินเร็ว กินจนรู้สึกอึดอัด กินแม้จะไม่หิว กินคนเดียวเพราะอาย
• อาจยัง BMI ไม่สูงมาก แต่ก็ส่งผลต่อสุขภาพจิตและร่างกาย

Emotional Eating และ Night Eating Syndrome

• กินเพราะเครียด เหงา วิตกกังวล หรือกินตอนกลางคืนบ่อย ๆ
• ส่วนนึงเกี่ยวข้องกับอารมณ์และความเครียด

วิธีที่หมอจะแนะนำ

1. ประเมินว่าคนไข้มีภาวะผิดปกติจริงหรือไม่

• หมอจะซักประวัติละเอียด เกี่ยวกับรูปแบบการกิน อารมณ์ก่อน-หลังการกิน
• ถามพฤติกรรม เช่น กินกลางคืนบ่อยไหม กินตอนเครียดหรือเปล่า
• ถามว่ารู้สึกผิด หรือพยายามหยุดแต่หยุดไม่ได้ไหม

2. ปรับพฤติกรรมร่วมกับการรักษาทางจิตใจ

• หมอจะสนับสนุนให้คนไข้ พบจิตแพทย์ หรือจิตวิทยาคลินิก
  • ใช้วิธี CBT (Cognitive Behavioral Therapy) ช่วยฝึกสังเกตความคิดและอารมณ์ก่อนกิน หาวิธีรับมือกับความอยาก
  • ฝึก Mindfulness, การรับรู้ความรู้สึกตัวเอง, การปรับนิสัยการกิน
• ถ้ามีความรู้สึกซึมเศร้า วิตกกังวลร่วมด้วย อาจจำเป็นต้องรักษาร่วมกัน

3. วางแผนการกินและจดบันทึก

• หมอจะให้ “จดไดอารี่อาหาร” และบันทึกอารมณ์ก่อน-หลังการกิน
• ช่วยให้เห็น Pattern และลดการกินตามอารมณ์

4. สอนเทคนิคควบคุมตนเอง

• ฝึกแบ่งอาหาร, กินช้า, วางช้อนบ่อย ๆ
• เลี่ยงสถานการณ์ล่อใจ เช่น ตุนขนมเอาไว้ใกล้ตัว
• หากิจกรรมแทนการกิน (เดินเล่น อ่านหนังสือ อาบน้ำ ฟังเพลง ฯลฯ)

5. กรณีที่อาการรบกวนชีวิต หรือควบคุมไม่ได้

• หมอจะแนะนำให้ “รับคำปรึกษา” แบบเป็นทางการ
• ในบางกรณีที่จำเป็น อาจใช้ยากลุ่มช่วยลดความอยากอาหาร หรือยาคุมโรคทางจิตเวช ร่วมด้วย
• ยัง ไม่พิจารณาผ่าตัด หาก BMI ไม่ถึงเกณฑ์และยังไม่มีโรคร่วมร้ายแรง

ถ้าคนไข้คิดว่าอาจมีปัญหาแนวนี้ แนะนำให้จดว่าใน 1 สัปดาห์ที่ผ่านมา มีวันที่ “หลุด control” แบบนี้กี่วัน กินโดยไม่รู้ตัว กินเร็ว หรือกินจนจุกบ้างไหม แล้วค่อยเอาข้อมูลมาคุยกับหมอได้เลยนะคะ หมอจะช่วยประเมินให้ละเอียดค่า ❤️