กินข้าวอิ่มเกินไปก็เป็นโรคกระเพาะได้หรอคะ

ลองนึกภาพว่ากระเพาะอาหารของคนไข้เป็นเหมือนเครื่องซักผ้า หากใส่ผ้ามากเกินไป เครื่องซักผ้าก็จะทำงานหนัก และอาจทำให้เครื่องเสียได้ ในทำนองเดียวกัน การกินอิ่มเกินไป ก็เหมือนกับการใส่ผ้ามากเกินไปในกระเพาะอาหาร ทำให้กระเพาะอาหารทำงานหนัก และอาจทำให้เกิดการอักเสบได้

โรคกระเพาะอาหาร หรือที่ทางการแพทย์เรียกว่า Gastritis คือภาวะที่เยื่อบุกระเพาะอาหารอักเสบ ซึ่งอาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น การติดเชื้อแบคทีเรีย Helicobacter pylori, การใช้ยาแก้ปวด NSAIDs เป็นเวลานาน, หรือพฤติกรรมการกินที่ไม่เหมาะสม

การกินอิ่มเกินไป เกี่ยวข้องอย่างไร?

การกินอิ่มเกินไปเป็นประจำ จะทำให้กระเพาะอาหารต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อย่อยอาหารในปริมาณมาก เมื่อกระเพาะอาหารทำงานหนัก อาจส่งผลให้:

• เกิดการระคายเคือง: กระเพาะอาหารหลั่งกรดออกมามากขึ้น เพื่อย่อยอาหาร ทำให้เกิดการระคายเคืองต่อเยื่อบุกระเพาะอาหาร
• ความดันในกระเพาะเพิ่มขึ้น: การกินอาหารในปริมาณมาก ทำให้ความดันในกระเพาะอาหารเพิ่มขึ้น ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดอาการแสบร้อนกลางอก หรืออาหารไม่ย่อย
• การบีบตัวของกระเพาะผิดปกติ: การกินอิ่มเกินไป อาจรบกวนการบีบตัวของกระเพาะอาหาร ทำให้การย่อยอาหารไม่สมบูรณ์

ปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ที่ควรรู้

นอกจากพฤติกรรมการกินอิ่มเกินไปแล้ว ยังมีปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ที่อาจทำให้เกิดโรคกระเพาะอาหารได้ เช่น

• การกินอาหารไม่เป็นเวลา: การปล่อยให้ท้องว่างนานๆ แล้วมากินในปริมาณมาก อาจทำให้กระเพาะอาหารปรับตัวไม่ทัน
• ความเครียด: ความเครียดอาจส่งผลต่อการทำงานของระบบทางเดินอาหาร ทำให้เกิดอาการปวดท้อง หรือท้องเสียได้
• การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์: สารเคมีในบุหรี่และแอลกอฮอล์ สามารถทำลายเยื่อบุกระเพาะอาหารได้

ประเด็น	โรคกระเพาะจากการไม่ทานอาหาร (Skipped Meals-Induced Gastritis)	โรคกระเพาะจากการทานเยอะเกินไป (Overeating-Induced Gastritis)
กลไกการเกิดโรค	-กระเพาะอาหารหลั่งกรดไฮโดรคลอริก (Hydrochloric acid: HCl) เพื่อเตรียมย่อยอาหาร แต่ไม่มีอาหารให้ย่อย ทำให้กรดกัดเยื่อบุกระเพาะอาหารโดยตรง	-กระเพาะอาหารขยายตัวอย่างรวดเร็ว ทำให้ความดันในกระเพาะเพิ่มขึ้น (Increased Intragastric Pressure) -การหลั่งกรด HCl มากเกินไปเพื่อย่อยอาหารปริมาณมาก ทำให้เกิดการระคายเคือง -การบีบตัวของกระเพาะผิดปกติ (Gastric dysmotility) ทำให้การย่อยอาหารไม่สมบูรณ์
อาการ	ปวดแสบท้อง (Epigastric pain), จุกเสียด (Dyspepsia), คลื่นไส้ (Nausea), อาเจียน (Vomiting) มักเกิดขึ้นเมื่อท้องว่างเป็นเวลานาน	ท้องอืด (Bloating), แน่นท้อง (Abdominal fullness), เรอ (Belching), แสบร้อนกลางอก (Heartburn) มักเกิดขึ้นหลังทานอาหารทันที
ปัจจัยกระตุ้น	การไม่ทานอาหารเช้า, การทานอาหารไม่เป็นเวลา, การอดอาหาร	การทานอาหารในปริมาณมากอย่างรวดเร็ว, การทานอาหารที่มีไขมันสูง, การทานอาหารที่มีแก๊สมาก
ผลกระทบระยะยาว	เยื่อบุกระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรัง (Chronic Gastritis), แผลในกระเพาะอาหาร (Peptic Ulcer), ภาวะขาดสารอาหาร (Malnutrition)	กรดไหลย้อน (Gastroesophageal Reflux Disease: GERD), ท้องผูก (Constipation), โรคอ้วน (Obesity), เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนในระบบทางเดินอาหาร
การวินิจฉัยทางการแพทย์	การส่องกล้องตรวจกระเพาะอาหาร (Esophagogastroduodenoscopy: EGD) เพื่อดูเยื่อบุกระเพาะอาหาร, การตรวจหาเชื้อ H. pylori ในกระเพาะอาหาร (H. pylori testing)	การซักประวัติทางการแพทย์ (Medical History), การตรวจร่างกาย (Physical Examination), การตรวจการบีบตัวของกระเพาะอาหาร (Gastric Emptying Study) หากสงสัยภาวะ Gastroparesis
การรักษา	การปรับพฤติกรรมการทานอาหาร, การใช้ยาลดกรด (Antacids), ยา H2-receptor antagonists หรือ Proton Pump Inhibitors (PPIs) เพื่อลดการหลั่งกรด, การรักษาการติดเชื้อ H. pylori หากมี (H. pylori eradication therapy)	การปรับพฤติกรรมการทานอาหาร, การใช้ยาช่วยย่อย (Digestive Enzymes), ยาลดกรด (Antacids), Prokinetics เพื่อช่วยการบีบตัวของกระเพาะอาหาร, การออกกำลังกายเพื่อช่วยการเคลื่อนไหวของลำไส้ (Bowel movement)

การกินอิ่มเกินไปเป็นประจำ อาจเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นโรคกระเพาะอาหารได้ แต่ไม่ใช่สาเหตุโดยตรง หากคนไข้มีพฤติกรรมการกินที่ไม่เหมาะสมอื่นๆ ร่วมด้วย หรือมีปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ เช่น ความเครียด หรือการใช้ยาแก้ปวด NSAIDs ก็อาจทำให้เสี่ยงต่อการเป็นโรคกระเพาะอาหารมากขึ้น