Binge Eating Disorders เป็นโรคที่หายได้ไหม มีวิธีรักษายังไง

หยุดพฤติกรรมกินไม่หยุด! Binge Eating Disorder หายได้จริงไหมคะ?

คำตอบที่หมออยากให้คนไข้สบายใจก่อนเลยคือ Binge Eating Disorder เป็นโรคที่สามารถรักษาให้หาย หรือควบคุมอาการจนใช้ชีวิตได้เป็นปกติสุขได้ค่ะ แต่ต้องอาศัยความเข้าใจ ความตั้งใจของคนไข้ และแนวทางการรักษาที่ถูกต้องจากผู้เชี่ยวชาญนะคะ โรคนี้ไม่ใช่แค่เรื่องของ “การห้ามใจตัวเองไม่ได้” แต่มันมีปัจจัยทางด้านจิตใจและพฤติกรรมเข้ามาเกี่ยวข้องลึกซึ้งค่ะ

วิธีการรักษาโดยทั่วไปจะเป็นการรักษาแบบผสมผสานกันหลายวิธี เพื่อให้เกิดผลลัพธ์ที่ดีที่สุดค่ะ

1. การทำจิตบำบัด (Psychotherapy)

นี่คือหัวใจหลักของการรักษาเลยค่ะ เป็นการพูดคุยกับจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาเพื่อค้นหาสาเหตุที่กระตุ้นให้เกิดพฤติกรรมการกินที่ผิดปกติ และเรียนรู้วิธีรับมือกับอารมณ์หรือสถานการณ์เหล่านั้นอย่างถูกต้อง วิธีที่นิยมและได้ผลดีมากคือ

• CBT (Cognitive-Behavioral Therapy) หรือการบำบัดด้วยการปรับความคิดและพฤติกรรม: วิธีนี้จะช่วยให้คนไข้ “จับความคิดอัตโนมัติ” ของตัวเองให้ทันค่ะ
  • ตัวอย่างให้เข้าใจง่าย: สมมติว่าทุกครั้งที่คนไข้รู้สึกเครียดจากการทำงาน จะเกิดความคิดแวบขึ้นมาว่า “ต้องหาอะไรอร่อยๆ กินเยอะๆ ถึงจะหายเครียด” ซึ่งนำไปสู่พฤติกรรมการกินไม่หยุด การทำ CBT ก็เหมือนการฝึกสมองให้มีสติค่ะ เมื่อความรู้สึกเครียดเริ่มก่อตัว คนไข้จะเรียนรู้ที่จะหยุดคิดและทบทวนว่า “เดี๋ยวก่อนนะ ตอนนี้เราแค่เครียด ไม่ได้หิว” แล้วเปลี่ยนไปทำกิจกรรมอื่นที่ช่วยคลายเครียดได้เหมือนกัน เช่น ฟังเพลง หรือเดินเล่นแทนค่ะ

“โรคที่ถูกซ่อนไว้” (Secretive Disorder)

Binge Eating Disorder มักจะถูกเรียกว่าเป็น “โรคที่ถูกซ่อนไว้” (Secretive Disorder) เพราะพฤติกรรมการกินมักจะเกิดขึ้นตอนที่อยู่คนเดียวจริงๆ เนื่องจากความรู้สึกอับอายหรือรู้สึกผิดเข้ามาเกี่ยวข้อง

การหาตัวเลขที่แม่นยำ 100% นั้นค่อนข้างท้าทาย เพราะหลายคนไม่ได้เข้ารับการวินิจฉัย แต่จากข้อมูลการศึกษาและงานวิจัยต่างๆ หมอสามารถประมาณการสัดส่วนให้เห็นภาพได้ดังนี้ค่ะ

โดยทั่วไปแล้วคาดว่ามีประชากรประมาณ 1-3% ทั่วโลกที่เผชิญกับโรค Binge Eating Disorder ในช่วงใดช่วงหนึ่งของชีวิตค่ะ หมอจะใช้ตัวเลขค่ากลางประมาณ 2% เพื่อทำแผนภูมิวงกลมให้เห็นภาพชัดเจนขึ้นนะคะ

pie
    title Binge Eating Disorder (BED)
    "ผู้ที่เป็นโรค Binge Eating Disorder" : 2
    "ประชากรทั่วไป" : 98

จากข้อมูลของ NIMH ระบุว่า (lifetime prevalence) ของ Binge Eating Disorder ในผู้ใหญ่ชาวสหรัฐฯ อยู่ที่ประมาณ 2.8% ค่ะ ซึ่งอยู่ในช่วง 1-3% ที่หมอได้ประมาณการไว้ให้ในตอนแรกค่ะ

2. การให้คำปรึกษาด้านโภชนาการ (Nutritional Counseling)

นักโภชนาการจะเข้ามาช่วยวางแผนการกินให้คนไข้ เพื่อสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับอาหารอีกครั้งค่ะ เป้าหมายไม่ได้เน้นที่การลดน้ำหนักเป็นหลัก แต่เน้นที่:

• การกลับมากินอาหารให้เป็นมื้อ ครบ 3 มื้อ และอาจมีของว่างระหว่างมื้อบ้าง
• เลิกพฤติกรรมการอดอาหารมื้อใดมื้อหนึ่ง เพราะการอดอาหารนี่แหละค่ะที่เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดการกินชดเชยอย่างหนักในมื้อถัดไป
• เรียนรู้ที่จะรับฟังร่างกาย ว่าตอนไหนคือ “หิว” และตอนไหนคือ “อิ่ม” จริงๆ

3. การใช้ยา (Medication)

ในคนไข้บางราย จิตแพทย์อาจพิจารณาให้ยาเพื่อช่วยควบคุมอาการค่ะ โดยยาบางชนิดสามารถช่วยลดแรงกระตุ้นหรือความอยากในการกินที่ผิดปกติได้ แต่ย้ำนะคะว่า การใช้ยาทุกชนิดต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์เท่านั้น ห้ามซื้อกินเองเด็ดขาดค่ะ

โดยทั่วไปแล้ว การใช้ยาปากกาคุมหิว “ไม่ควรเป็นตัวเลือกแรก” สำหรับการรักษาโรค Binge Eating Disorder โดยเฉพาะค่ะ

เหตุผลหลักก็เพราะว่า โรค Binge Eating Disorder มี รากเหง้ามาจากปัจจัยทางจิตใจ อารมณ์ และพฤติกรรม ไม่ใช่แค่เรื่องความหิวทางกายภาพเพียงอย่างเดียว การใช้ยาที่ออกฤทธิ์ลดความอยากอาหารจึงเป็นการ “แก้ปัญหาที่ปลายเหตุ” คือช่วยลดความอยากกินได้ชั่วคราว แต่ไม่ได้เข้าไปจัดการกับ “ตัวกระตุ้น” ที่แท้จริง เช่น ความเครียด ความเศร้า หรือความรู้สึกผิดที่นำไปสู่การกินอย่างควบคุมไม่ได้ค่ะ

ตารางเปรียบเทียบ การรักษาหลักสำหรับ Binge Eating vs. การใช้ยาปากกาคุมหิว

4. การดูแลตัวเองและหาคนสนับสนุน (Self-Care & Support)

เรื่องนี้ก็สำคัญไม่แพ้กันเลยค่ะ เพราะความเครียดและการอดนอนเป็นตัวกระตุ้นชั้นดี ของอาการ Binge Eating เลยค่ะ การดูแลตัวเองง่ายๆ ที่คนไข้ทำได้เลยคือ:

• จัดการความเครียด เช่น ออกกำลังกายเบาๆ หางานอดิเรกทำ
• นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
• พูดคุยปัญหากับเพื่อนสนิท หรือคนในครอบครัวที่ไว้ใจ การมีคนรับฟังก็ช่วยลดแรงกดดันได้มากเลยนะคะ